Çocukların uyku vakitlerinde yatağa gitmekte direnişleri çoğu aile için sıkıntı oluşturmaktadır. Erken yatma alışkanlığını çocukta yerleştirmek istiyorsak birtakım kuralları baştan koymamız aslında çözümün yarısıdır. Diğer yarısı da bu kuralların sürekliliği için uğraşmaktır.
Tüm insanlar gece boyunca güvende olup olmadıklarını kontrol için uyanırlar. Depremden sonra artan uyku bozukluklarının temelinde de aslında olumsuz bir yaşantının güvensizlik hissini bilinçaltımıza işlemesi yatmaktadır. Sadece yetişkinlerde değil, yanında deprem konusu sıkça işlenen huzursuz ailelerin çocuklarında da deprem sonrası uyku bozuklukları sıkça görülmüştür. Bu örnekten hareket edersek çeşitli bahanelerle korkutulmuş çocukların uykusunda sorun olabileceğini söyleyebiliriz. ‘Yemeğini yemezsen köpek gelir,’ ‘Uyumazsan polis çağırırım’ gibi masum görünen, ancak bilinçaltına işleyebilecek bu gibi söylemlerden hem biz uzak duralım, hem de çocuğumuzun birlikte olabileceği tüm kişilerin sözlerine, çocuğumuza karşı nasıl davrandığına son derece dikkat edelim.
Çocuklar da bizim gibi geceleri uyanır, ancak çocuklar uyandıklarında yetişkinlerden farklı olarak emniyeti, okşanmayı, ilgiyi bekledikleri için onlar bu uyanışa ağlamayla tepki verirler. Çocuk yetiştirmek emek isteyen bir iştir ve gece uyanmalarında çocuğa karşı sevgi ve sabır göstermek gerekir. Ancak bu yetişkinin uyku düzenini bozup ertesi gün performansının düşmesine sebep olabileceğinden çocuğun bir an önce uyku düzenini ayarlamak gerekir. Bu konuda uygulanması gereken en önemli nokta çocuğun yatağa uykusu gelmişken, ama henüz uyumadan getirilmiş olmasıdır. Çocuk yatağında yavaşça uyumayı öğrenmelidir.
Çocuğun 6. aydan sonra uyku arasında beslenmeye ihtiyacı yoktur. Bu dönemde bezi temizse, karnı iyice doyurulmuşsa ve rahatsızlığı yoksa, en az 8 saat hiç uyanmadan uyuması beklenir. Bu dönemde yatağı başka bir odaya alınabilir.
2-6 yaş dönemi, uykuya gitmekte çocukların güçlük çıkardıkları bir dönemdir. ‘Biraz daha TV seyredeyim, bir masal daha anlat, bir bardak su içeceğim, tuvalete gideceğim’ bahaneleri ile bir türlü uyku saati gelmez. Eğer yatma vakti ile ilgili kurallar kesin olarak konmaz veya bu kuralların uygulanmasında kararlı ve istikrarlı davranılmaz ise çocuk her gece daha geç saatte yatmak isteyecek ve kendisi için gerekli olan süre uyuyamayacaktır. Tedavide her ailenin yaklaşımı ve istekleri farklı olacağı için ortak bir yöntem belirlemek çok doğru olmaz. Ancak genel olarak uyku zamanı için belirli kurallar olmalı, ebeveynler ortak hareket etmeli ve kararlı bir tutum sergilemelidirler.
Çocuk her sabah aynı saatte kalkmalıdır. Gündüz parkta veya güneş ışığı olan yerlerde hava alması sağlanmalıdır. Emzik, biberon gibi alışkanlık oluşturacak nesnelerden ve ayakta sallamaktan kaçınmak gerekir. Yatma zamanı geldiğinde, çocuğa uyuması gerektiği konusunda kararlı davranın. Eğer şu an için geç yatıyorsa bu saati 10’ar dakika geriye alarak istediğiniz saate çekebilirsiniz. Anneden ayrı kalma endişesini azaltacak sevdiği bir eşya, yumuşak bir oyuncak ile uyumasına izin verin. Uyumadan önce hareketli oyunlar oynatmayın. Gündüz endişeli korku veren bir olay yaşamışsa, onunla konuşarak iyice rahatlamasını sağlayın. TV seyrettikten ya da bilgisayar oynadıktan sonra uyutmak yerine, hikâye okuduktan sonra uyutmayı deneyin ve her seferinde sabrınıza göre okuyabileceğiniz hikâye miktarını önceden belirleyin. Uyumadan en az üç saat öncesinde çikolata, kola gibi enerji verici besinler yedirmeyin.
Yatırdıktan sonra uyuyup uyumadığını kontrol edin ki, sizin ciddiyetinizi anlasın. Bu kuralları çevrenizdeki herkesin sizin gibi uygulamasını sağlayın. Kurallara uyduğunda onu ödüllendirin.
* Bu yazı Betül Artış’ın Bizim Aile Dergisi 2005 Kasım sayısındaki yazısıdır.
