Tuvalet eğitimimize başlayalı 10 gün oldu. Durumumuz henüz oldukça belirsiz. Hem tuvalete ve oturağa yanaşmama sorunumuz var. Hem çişinin geldiğini söylediği halde yapmıyor tutuyor oğlum. Bugünlerde neden böyle yaptığını anlamaya çalışıyorum. Kardeş kıskançlığı, bazen çişi geldiğinde bebekle ilgileniyor olmam sanırım çişini tutmasının başlıca sebeplerinden. Elimden geldiğince sebepleri bertaraf etmeye çalışıyorum.
Bakalım, olumlu ya da olumsuz bir sonuç alıp karar verdiğimizde tuvalet eğitimi hikayemizi neler yaşadığımızı yazacağım. (Tuvalet Eğitimi Hikayemiz) Dün gece oturdum konuyla ilgili bir sürü yazı okudum internette. Radyo programından dinlediğim ve okuduklarımı birleştirerek tuvalet eğitiminde genel olarak nelere dikkat etmek gerekiyor özetleyeyim:
Çocuğun tuvalet eğitimine hazır olduğuna dair belirtiler şunlar:
*Gündüzleri en az 2 saat kuru kalması
*Kakasını gizlenerek yapması ve yaptıktan sonra haber vermesi
*Çişini ve kakasını yaptığını dışarıdan fark edilecek kadar belli edecek hareketler, mimik veya işaretler yapması.
*Öğlen uykularından kuru kalkması
*Söylediğiniz basit şeyleri anlaması ve uyması
– Evinizin normal düzeni işliyorken başlayın, taşınma öncesi ya da sonrası, ölüm, ayrılık, tatil, kardeş doğumu, evde kalan yatılı misafir, hasta gibi çocuğu ve aileyi etkileyen faktörlerden kurtulun, erteleyin. Yaza memlekete gideceğim orada alışır diye düşünüp hata yapmayın. “15 gün/1 ay/2 ay sonra tatile gideceğiz, gidene kadar alışsın” diye düşünerek başlamayın, siz gidene kadar alışamazsa çok daha kötü olur.
– Kas kontrolünün tamamlandığı 1,5 yaştan sonra, eğer çocuğun hazır olduğuna dair belirtiler de tamamsa başlanabilir. Ancak kızlarda 29, erkeklerde 30 ay ortalama olarak tuvalet eğitimi kazanma yaşlarıymış. Ortalama demek bu aylara gelindiğinde hala çocukların yarısının tuvalet eğitimini tamamlamamış olması demekmiş. Fazla acele etmeyin yani. Eğitimin 4 yaştan sonraya bırakılması ise kesinlikle tavsiye edilmiyor.
-Çocuklar ayaklarını yere basabildikleri için oturak kullanmayı daha çok tercih ediyorlarmış. Oturağı çocuğun odasına, koridora ya da banyoya koyabilirsiniz. Hepsini tavsiye eden uzman psikolog var. Koridor evin merkezi olması açısından daha mantıklı. Oturağı evin her yerine taşımamak gerekiyormuş. Ve şu müzik çalan alkış yapan oturaklar tavsiye edilmiyor. Çocuk normal bir şey yaptığını anlamalı imiş. Oturak istemeyen çocuksa kesinlikle zorlamamalı, tuvalet adaptörü kullanmaya çalışmak lazım.
– Oturağa alışma süresi ayarlayın. Eğitime başlamadan 1 ay önce yerine yerleştirdiğiniz oturağa çiş yapıldığını anlatın, oyun oynarken televizyon izlerken çocuğun ona oturmasına izin verin. Bebeği ya da bir oyuncağının çişini yaptırın ( Biz Buzz Light Year?ın çişini yaptırıyoruz sürekli ve sonra da pipisini yıkıyoruz.) Lazımlığa oturmuyorsa asla zorlamayın. Gerçekten asla zorlamayın, biz tam kakasını yaptığı esnada -tuvalete de oturmayı reddetmişti- lazımlığa oturması için biraz zorladık yere yapmasın diye. Ama çocuk daha da soğudu lazımlıktan.
– Çocuğun bezini çıkarın bir daha asla takmayın diyen de var uzman kişiler arasında, gündüzleri belli saatlerde çıkarın, yani yavaş yavaş başlayın, sonra uzun saatler takmayabilirsiniz diyen var. Bezi çıkardıktan sonra bir daha takmayın diyenler daha çok gördüğüm kadarıyla. (Eee hangisi doğru demeyin, genel geçer doğrular hariç her çocuğun doğrusu kendine. Her iki yöntemle de alışan çocuklar var. Kanımca anne çocuğunu inceleyip hangisinin doğru olduğuna karar verebilir. Bezi ilk çıkardığınızda ve ilk çişe tuttuğunuzda çocuğunuzun verdiği tepkilere bakarak verebilirsiniz kararı, çocuk çok tepkili olursa gündüzleri yavaş yavaş çıkarmayı deneyebilirsiniz mesela. Ama çocuk dünden hazırsa bezi çıkarıp bir daha takmayabilirsiniz.) Evde bezi tamamen çıkardıysanız, dışarıya çıkarken de aynını yapmak gerekiyor. Bugün oğlumla dışarı çıktığımızda lazımlığın tasını da yanımızda taşıdık.
– Gece bezlemeyin çocuk ona güvenir diyen uzman psikolog var, başlarda geceleri bezleyebilirsiniz diyen de var. Kayınvalidem 3 torununun başlarda geceleri bezlenerek kolayca alıştıklarını söyledi. Ama bezi çocuk pek fark etmesin dedi, uyuturken bezle, uyanırken hemen çıkar çişe tut dedi, ancak ben kayınvalidemden bu tavsiyeyi almadan önce bezi bir çıkarıp pir çıkaranlardan olduğum için bir daha yöntem değiştirmek istemedim. Çocuğun kafası zaten çok karışık, daha beter etmeyelim.
– Çocuğa keyfinin yerinde olduğu bir zaman büyüklerin çiş ve kakalarını tuvalete yaptıklarını, kendisinin de yavaş yavaş büyüdüğünü zamanının geldiğini çocuğa uygun bir üslupla anlatın. Herkesin çiş ve kaka yaptığını bunun normal bir şey olduğunu da vurgulayın. Böyle daha temiz olacağını daha rahat edeceğini, daha rahat oynayacağını koşacağını anlatın.
– Çocuk çekinmeden lazımlığa oturur hale gelince eğitime başlayın. Lazımlığın altına örtü ya da naylon koyun, alt elbisesini çıkararak oturtun. Sıklığını yavaş yavaş arttırarak (özellikle çiş vakti yaklaştığı zaman) bu işlemi günlük rutin haline getirin. Bu işlem çocuk yapana kadar uzun sürse bile yanında olun, onunla sohbet edin. Bir şey yapmasa da oturduğu için tebrik edin, cesaretlendirin.
– 1-2 saatte bir, çocuğun çişinin geldiğini fark ettiğinizde çişe tutun. Bizim oğlan gece süt içtiği için sabahları 1 saatte bir, öğlen ve akşama doğru 2- 2,5 saatte yapıyor. Kakanın geldiği zaten anlaşılıyor. Kakayı lazımlığa ya da tuvalete yapmak istemezse zorlamayın.
– Çişini ya da kakasını yaptığında ödül verin, destekleyin, çoşkuyla tebrik edin. Çocuğu alıştırmak için ne gibi ödüller verip, nasıl senaryolar oyunlar uyduracağınız sizin hayal gücünüze kalmış. Çişi kakayı tuvalete döküp çocukla bay bay yapanlar, hadi şimdi onları ait oldukları yere gönderelim deyip çocuğa sifonu çektirenler, çocuk alışsın diye oturağa kendisi de oturanlar var. Her anne babanın buna benzer geliştirdiği çocucğu ısındırıcı yöntemler olabilir.
– Ortalığa yaptığında asla olumsuz bir şey söylemeyin, çok kötü kokuyor, ne pis oldu demeyin. Kızmayın, azarlamayın. Bak rahatladın değil mi, ne güzel yaptın sonrakini oturağa yapmaya çalışacağız, şimdi sileriz gibi şeyler söyleyin. Çikolata şeker gibi ödüller vaad edin. Ve lazımlığa yapınca ödülleri verin.
Siz:
-Tuvalet eğitiminin her aşamasında çocuğu cesaretlendirici ve sakin bir tarzda konuşun.
– Ayıplama, cezalandırma, azarlama, tehdit gibi olumsuz davranışları bir yöntem olarak zaten denemeyin. Kendinizi kaybedip bu yanlışlara düşme hatasını da yapmamaya çalışın.
– Ne zaman çişini yapacağı konusunda dikkatli ve takipçi olun.
– Ortalığa yapmalar ve evin içindeki çiş göletleri karşısında, başta sabırlı olmak daha kolaydır, ilerleyen günlerde de sabrınızı koruyun. Şimdi sabretmezseniz, daha sonra sabretmek zorunda kalacağınız başka problemlerin çıkmasına neden olabilirsiniz bunu unutmayın.
– Belli bir yönteme sadık kalın. Bir öyle bir böyle yapmayın, değişiklik yapacaksanız iyice düşünüp emin olarak yapın.
– Uzun uğraş ve gayretleriniz sonucunda yine de olmuyorsa (bunun için yaklaşık 1,5 ay geçmesi beklenir), eğitime ara verin.
Olası Sorunlar:
– Çocuk lazımlığa da tuvalete de oturmayı reddediyorsa sonra oturursun deyin, ama vazgeçmediğinizi gösterin.
– Belli bir dönem gündüz çişini çok güzel söylediği halde sonra bırakırsa sebebini anlamaya çalışın. Çocuğa söylemek zor gelmiş eski rahatını arıyor olabilir, stres ya da tepki vermek için olabilir. Sebepleri ortadan kaldırmaya çalışın, sabırlı olun ve devam edin.
– Kardeş kıskançlığı durumunda, çocuğun yanında kardeşe ilgiyi olabildiğince minimuma düşürüp çocuğa ilgiyi abartın. Çocuğu oturağa oturtma ve ilgilenme işini bazen babaya yaptırmak iyi bir yoldur.
– Altını ıslatmadığı halde kakasını yapmak için illa ki bez bağlatan çocuklar için büyük bir ödül vaad edebilir ya da uzman bir kişinin fikrini alabilirsiniz.
– Geceleri alt ıslatma sorunu için Saliha Erdim yatırmadan önce çişini yaptırırken ?hadi hepsini yap hiç kalmasın hepsini bitirelim? gibi telkinlerle sabaha kadar hiç yapmamasını psikolojik olarak hedef göstermiş olursunuz demişti. Çocukların 5 yaşa kadar geceleri alt ıslatmalarının normal odluğu da bir çok kaynakta belirtilmiş.