Soru: Benim kızım 2,5 yaşında onunla sürekli konuşuyorum ama çok inat sürekli her dediğinin olmasını istiyor olmayınca da hırçınlaşıyor kendine zarar veriyor kapıları dolapları çarpıyor eşimle nasıl davranacağımızı şaşırdık ikna etmek mümkün olmuyor ne yapmalıyım yardımcı olursanız sevinirm …
Cevap: Çocuklarda 2,5 yaş bunalımı denilen bir kavram vardır, bu dönemde tam da sizin tarif ettiğiniz gibi davranmaları normaldir. Ama geçici bir dönemdir.
-Çevreye ve herhangi birine zararı yoksa istediği şeyleri mümkün mertebe yapmaya çalışın. Bazen size artı bir yük ve iş çıkacak olsa bile.. İnatlaşırsanız çocuğun inadını arttırmış olursunuz.
– Dünyayı tanımaya çalışan ve çevresini, olayları, kişileri anlamlandırma krizi ve bunalımı yaşayan çocuğun bu dönemde yardımınıza ve anlayışınıza ihtiyacı vardır. Sürekli konuşmanız çok güzel, çocuğa duygularınızı anlatarak olabildiğince sakin ve şefkatli bir ses tonu kullanmaya çalışın.
– Çocuğun inadının bir seviyesi vardır, bazen daha çok ileri gitmemiştir. Böyleyse ikna etmeyi deneyebilirsiniz. Mesela uykusunun gelmediğini iddia eden ve “hayı, uku gemedi” diyen oğlumu önce ikna etmeye çalışıyorum ben. “aaaa bak gözlerinin altı kahve olmuş, bak bu oyuncağın da uykusu gelmiş gözlerinin altı kahve olmuş” vs diyerek ikna etmeye çalışıyorum. Ama “hayı, uku gemediiiiiiiiiiiiiiii” diye bağırıyorsa ve iş bir şekilde ileri gidip fazla inatlaşma durumuna geldiyse dikkat dağıtma yoluna baş vuruyoruz. Çoğunlukla birden bire oğlumun hoşuna giden bir şarkıyı tempo tutarak söylemeye başlıyorum. Ya da komik bulduğu çizgi film repliklerini aynı filmdeki ses tonuyla seslendiriyorum gülmekten yerlere yatıyor. Bu ara favorimiz bir Garfield repliği: “Ahaaa! Senin ben olmadığından emindim zaten..”
– Siz de çözüm bulamadığınız durumlarda çocuğun ilgisini başka yöne çekmeyi, dikkatini dağıtmayı deneyin, bunun için ilgi duyduğu şeyleri keşf etmelisiniz. Sevdiği bir oyun, şarkı, yiyecek, bir yere gitmek, camdan bakmak, balkondan bakmak gibi sevdiği şeyleri keşf edin. Dikkatini dağıtmaya çalışın.. Dikkatini dağıtmaya çalışırken siz de dikkat çekmeye çalıştığınız şey ile ilgili heyecan duymalı, çocuğa heyecanı hissettirmeye çalışmalısınız ki çocuğa cazip gelsin. Bayık bir ses tonuyla yapılan dikkat çekme girişimi hele de çocuğun ilgisini çekmeyen bir şeye ise, işe yaramaz. Sonra da anne baba çocuğun dikkatini çekemiyorum diye yakınır. Ama aslında çocuk çocuktur ve dikkatini çekecek bir şeyler her zaman vardır. Biraz sıra dışı düşünmek ve denemek gerekir.
– Hangi isteklerini neden yapamayacağınızı sakin ve sevecen bir ses tonuyla anlatın. Onunla oynama izin veremem, çünkü senin zarar görmeni istemiyorum. Kırılırsa her yer çam parçası olur, senin bir yerine batarsa kanarsa çok üzülürüüm amaaa, çok üzülürüüüm gibi gerilimi dağıtan, ortamı yumuşatan biraz da şakaya vuran cümleler kullanın. Çocuklar ne dediğimizi anlamasalar bile ses tonumuzdan güzel bir şeyler anlattığımızı anlarlar çoğunlukla, sevgi ve şefkatimizi hissederler..
– Bir de, çocukların yaptıkları şeyden vazgeçmeleri için yapma etme şeklinde -me -ma eki içeren fillerle uyarılmaları, o işlerden vazgeçmeleri için değil tam tersi yapmaları için pekiştirme görevi yapabilir. çocuk kendisine başka bir altenatif sunulmadığı için zihninde söylenen fiili algılar. Onunla oynama dersiniz ama, zihninde yine oynamak fiili canlandığı için aynı şeye devam eder ve -me -ma yı algılamaz. onunla oynama demek yerine gel şununla oyna gelin buna bakın gibi farklı alternatifler göstermek gerekir. Sitemizin anasayfasındaki her gün yenilenen “yapma değil şunu yap” bölümü annelerin bu konudaki becerilerini geliştirmeleri için hazırlanmıştır.
– Annelerin yaptığı en büyük hatalardan biri böyle durumlarda çocukların inatlaşmalarını kişisel algılamaktır. Bana inat yapıyor, benimle inatlaşıyor derler. Çocuğun ne anneye ne de başkasına garezi yoktur. Olayı kişiselleştirmeniz yanlış yorumladığınız için çözümden uzaklaşmanıza sebep olur. Ayrıca böyle düşünmeniz ve çocuğa da söylemeniz, çocuğun kendisini suçlu ve kötü olarak kabul etmesine sebep olur, daha çok yapar. Çok inat, benimle inatlaşıyor gibi cümleleri çocuğun yanında kullanmayın. Çocuğa da ne inatsın vs cümleler asla söylemeyin. Bunalım yaşayan çocuğa bir de kötü olduğu mesajını vermemeliyiz. Kötü olduğuna inanan çocuk kötülük yapar.
Sözün özü, çocuğa inatçı demeyin, kendi kafanızda da ay bu çocuk ne inat diye bir imge geliştirmeyin ve başkalarına da anlatmayın yoksa desteklemiş olursunuz. Dikkat dağıtma yöntemi üzerinde uzmanlaşmaya çalışın, olayı eğlenceye abartıya vurarak ve çocukça şeyler yaparak atlatmaya çalışın. Unutmayın ki çocuk canı sıkıldığı için inatlaşır, çocuğu eğlendirin, kendiniz de eğlenirsiniz.
Eğlenme olayına bizim evden bir örnek verelim hemen: Geçen akşam oğlum Mac diye tutturdu. Mac, Arabalar Çizgi filminde Şimşek mcqueen isimli kırmızı arabanın içinde seyahat ettiği kamyon tır tipinde bir araç..
Oğlum ben sana nereden bulayım şimdi bu saatte mac diyorum, evdeki bütün kamyon ve tırlarını veriyorum. Yok. Aradan zaman geçti yemek yedik çay içtik, Mac de Mac. Ortalığı yırtıyor, delirecem. Kul sıkışmayınca hızır yetişmezmiş ya, aklıma geldi, aaa oğlum dedim ben Mac olayım, sen de Şimşek ol. Hadi gel bak ben seni götüreyim California’ya gir içeri.
Ben Mac oldum, oğlum da Şimşek. Sürekli dinlemekten ezberlediğim Arabalar filminin şarkılarını da söyleyerek koridorda emekler tarzda dolaştım. Oğlum da kollarımın altında, güya ben tırım o da araba onu taşıyorum öyle turladık. Filmin baş rolü olan Şimşeğin yerinde olmak da oğlumun bir hoşuna gitti, bir hoşuna gitti. Bayıldı, uçtu. Bak sen Şimşek Mcqueen’sin ben de Mac’im diyorum katıla katıla gülüyor. Bir ara kızım geldi yanımıza, aa Zührenur ne olsun dedim o da lastikçi Guido olsun dedim ve oğlum koptu yine gülmekten…
2,5 yaş çocuğu olan tüm ana babalara Allah kolaylıklar versin..