Tuvalet eğitimi bitsin çok şey anlatıcam demiştim. Önce yapılmaması gerekenlerden başlayalım:
1. En büyük yanlış şu kadar sürede biter diye beklentiye girmek herhalde, ya da çocuk normalden erken (mesela 2-3 gün içinde) gelişme gösterince galiba oldu bu iş diye düşünüp bitmesi için beklentiye girmek.
Beklentiye girmek sabrı azaltıyor, çocuk beklediğiniz sürede çişini/ kakasını söylemeyi öğrenemezse çok yıpranıyorsunuz. Tuvalet eğitimine 4-6 hafta devam etmek üzere başlayın, çocuk birgün her şeyi öğrenmiş gibi görünse de bir hafta kadar bir süre tutarlı olarak alışkanlığı kazandığını göstermeden bu iş bitti diye düşünmeyin.
2. İkinci tuvalet eğitimi deneyiminde anladım ki, alıştırma kilotu kullanmak da çocuğun altını tamamen açmaya kıyasla yanlış bir yöntem olabiliyor; 15 gün alıştırma kilotuyla denedik ve çocukta hiçbir gelişme olmadı.
O günlerde deneyimli birkaç anne ve aile büyüğüne konuyu açtığımda “alıştırma kilotuna yapıyorlar, alıştırma kilotuna salıveriyorlar öğrenemiyorlar onunla” cümlesi herkesin üstünde ittifak ettiği bir cümle oldu.
Ben boşu boşuna 15 gün deneyerek sabrımı azaltmış oldum. Alıştırma kilotuyla öğrenen çocuklar yok mu var. Ama duyduklarımdan ve kendi gözlemlerimden çıkardığım kadarıyla çocukların büyük bir çoğunluğu alıştırma kilotunu bez gibi görüp bırakıveriyorlar, bu da ilk önce öğrenilen tutma refleksinin gelişmesine engel oluyor.
Evin içinde alıştırma kilotu kullanmadan çocuğun altını tamamen açmak ya da bir kilot giydirmek en güzeli. Çocuk çişinin bacaklarının arasından bir yerlere aktığını gördükçe tutmasını gerektiğini yavaş yavaş öğreniyor. Alıştırma kilotları belki sadece dışarı çıkarken kullanılabilir.
3. Çocuğa pis, kaka, iğrenç diyerek alışkanlık kazandırmaya çalışmak da bile bile yapılan yanlışlardan bir tanesi. Çocuk tutma refleksini geliştirse bile, şimdi yaparsam pis kaka olacak diye korkup bırakma refleksini geliştiremeyebiliyor.
Kendini zorladığı son ana kadar tutuyor ve lazımlığa vs. ye değil, bir köşeye saklanıp yapıyor. Bu da süreci uzatıyor.
4. Yapılan kronik yanlışlardan bir tanesinin de kızıp bağırmak olduğunu söylemeye gerek var mı? Kızıp bağırmak süreci en çok uzatan şeylerden birisi.
Sinirlenmek insan olmanın gereği ama bazı anneler stres ve kafa karışıklığının da etkisiyle, kızıp bağırırsam yapmaması gerektiğini anlar diye hezeyana kapılabiliyor, ben dahil 🙂
Çocuk ortalığa yapmaması gerektiğini sadece ortalığa yapa yapa anlıyor galiba. Ortalığa yapıp ne olduğunu görünce bu işin böyle olmayacağını kendisinin de başka insanlar gibi bir yere yapması gerektiğini çıkartıyor zaten, ama bir haftada ama 3 haftada.
Bu süreçte kızmak aynen pis kaka diyerek korkutmak gibi, çocuğun bırakma refleksinin gelişmesine engel olabiliyor.
Annem kızacak diye yapmak istemiyor, ve son ana kadar kendini tutup istemsiz ve stresli bir şekilde bırakıyor.
Şu ilkeyi tuvalet eğitiminin kesin kuralı olarak sayabiliriz ki; çocuğun tuvalet alışkanlığı kazanabilmesi için kendisini “rahat ve özgür” hissetmesi gerekiyor. Annenin baskısı böyle hissetmesini engelledikçe süreç uzuyor.
5. Yapılan en büyük kritik yanlışlardan bir tanesi gündüz tuvalet alışkanlığı kazandırmaya çalışıp gece bezlemek bana göre.
Çocuğun çişini bırakması için kendisini rahat hissetmesi gerekiyor ya hani. Aslında psikolojik olarak sağlanması gereken bu rahatlığı, gece altının bezlenmesiyle hissediyor çocuk, hele de günü stresli geçiyorsa.
Altı bezlenince hem yapsa da bir yerin ıslanmayacağını bilerek, hem de bebeklikten kalan tanıdık duyguları yaşayıp çişini bırakıyor beze. Ve gündüz tutup gece bırakmayı bir refleks olarak geliştiriyor. Adeta gece rahatlayacağını bildiği için geceye sığınıyor.
Sonra da yıllar süren yıpratıcı gece bezlemesini bırakma dönemi yaşıyor anneler. Tuvalet eğitimine başladığınız ilk gün gece bezlemesini de bırakın ve bezi hayalinizden bile çıkarın, tabi bu benim çevreye de bakarak oluşturduğum fikrim. Gece bağlayarak alıştıranlar da yok değil. Ama o iş biraz daha beceri mi istiyor ne istiyor bilmiyorum.
Hem çarşafın altına hem de üstüne markette satılan hasta bezlerinden koyarak çamaşır yıkama işinizi de aza indirebilirsiniz. Geceleri alıştırma kilotu giydirmek de çocuğun o bölgesinin hava almasını engellediği için pek sağlıklı olmuyor.
6. Oğlumun tuvalet eğitimi sırasında kızım bebekti, o zaman en zorunun evde bir bebek varken büyük çocuğa tuvalet alışkanlığı kazandırmak olduğunu düşünmüştüm. Aslında o hal bir rahmetmiş bunu yeni anladım, bebek bebek olduğu için durumun stresini yaşamıyor.
Daha zoru, evde bir çocuğa tuvalet alışkanlığı kazandırmaya çalışırken, daha büyük bir çocuğun hayatını kısıtılamak zorunda kalmak, ve onun da stres yaşamasına sebep olmak. Salon halıfleks olduğu için salonu kapattık, önemli bir oyun alanı gitmiş oldu, yerlerde halı olmayınca bisikletle gezmelerine, koşmalarına izin vermedik. Hep ses yapmayın, alttaki komşu rahatsız olmasın vs diyerek çocukların hareketlerini kısıtladık. En çok etkilenen oğlum oldu.
Tuvalet eğitimine başlamadan önce büyük çocuğunuz için bazı planlar yapınız, beraber çıkamasanız bile, onun babası veya başka yakınlarızla dışarıda vakit geçirmesini sağlayınız. Hatta haftada bir kaç gün bir yakınınızda kalması da iyi olabilir, çocuk kabul ediyorsa tabi.
7. Tabi sadece büyük çocuğun değil küçüğün de hayatının kısıtlanması söz konusu ve annenin de. Çocuk çiş yapıyor diye misafiliğe vs. bir yere gidilmiyor öyle de olması gerekiyor zaten ama kendinizi tamamen eve haps etmeyiniz lütfen.
Hava soğuk bile olsa tuvalet eğitimi kazandırmaya çalıştığınız çocuğu da alarak gezintiye çıkınız, parka bahçeye gidiniz. size de iyi gelir. Ve yukarıda bahs ettiğimiz çocuğun psikolojik rahatlığı için de çok önemli dışarı çıkıp hava almak. Halıları kaldırdıktan sonraki 10. günde çaresizlikten arkadaşımı arayıp konuşmuştum, o da siz eve kapalı kalmaktan sıkılmışsınız, çocuklar da bunalmış galiba deyince, ondan sonraki her gün parka götürdüm çocukları. Ve biraz da bu sayede kızım rahatladı ve iş çözüldü, 1 haftaya kalmadan tuvalet alışkanlığı kazandı.
8. Bir diğer yanlış annenin yaz aylarında memlekete/ köye gidince (orada bahçeli yerde kolay olur düşüncesiyle) orada çişe alıştırmaya çalışması.. 2-3 ay gibi bir süre kalacaksanız belki alışabilir ama kısa süreli, hele de 1 aydan bir zaman için orada bulunacaksanız, çoğu annenin yaşadığı hüsranı yaşamanız muhtemeldir.
O kadar çok anneden memlekette alıştırırım diye düşündüm ama olmadı diye yorum aldım ki anlatamam.Bir kere çocuğun tuvalet alışkanlığı kazanması için tanıdığı iyi bildiği kendi evinde, güven ve emniyet duygusu içerisinde olması gerekiyormuş, öyle diyor uzmanlar. Yolculuk, ortam değişikliği gibi şeyler çocuğun kafasını karıştırıyormuş.
Hele bir de anneler, memlekette devam ederiz ama gitmeden 1 hafta önce başlayalım diye düşünürlerse iş iyice arap saçına dönüyor. Yolculuk sırasında altı bezlenen çocuk, o kadar yolu gelip bambaşka bir yere ayak basınca dünyası değişiyor. Sonra gel de çık işin içinden durumuna geliniyor…
9. Annelerin en çok düştüğü hata da tuvalet eğitimi sürecinde başkalarının lafına bakmak oluyor.
Siz bu işe başlayınca herkes bir şey söyleyecek bunu baştan kabul edin, ve onların sözüne kulak asmayacağınızı da bellemeye çalışın. Elbette tecrübeli insanların bilgilerinden yararlanmak gerekir kast ettiğim o değil, daha çok bu iş böyle olmaz, istersen ara ver bu iş olmayacak, biz de çocuk büyüttük böyle yapmadık gibi cümlelerden bahs ediyorum. Siz araştırma yaparak ve kendinizden emin ne yapacağınızı bilir bir şekilde sürece başladıysanız böyle yorumların kafanızı karıştırmasına izin vermeyin.
Oğlumun tuvalet eğitimi döneminde kayınvalidem gece bezlemeden olur mu, çarşaf yıkamakla mı uğraşıcaksın demişti. Onu dinleseydim belki benim oğlum da gece bezlenmesi yüzünden hala gece çişini söyleyemeyen bir çocuk olacaktı.
Kızımın tuvalet eğitiminde 15 gün alıştırma kilotuyla sonuç alamayınca halıları kaldırdım ve alıştırma kilotu giydirmeyi bıraktım. Evde çalışan eşim halısız ve sürekli çiş kaka gündeminin olduğu bir evde çok rahatsız oldu ve acaba erken mi, çocuk hazır değil mi, ara ver sonra denersin gibi cümlelerle epey üstüme geldi.
En az 4-6 hafta devam edilmesi gerektiğini kesin olarak bildiğim için, çok bitkin anlarımda bile onun bu sözlerine kulak asmadım. Assaydım şu an tuvalet eğitimimiz bitmiş olmayabilirdi. Çok şükür ki bitti.
Daha bu konuda yazacağım çok şey var. Bugün anneme gidiyoruz, birkaç gün şehir dışında olacağız. Kızıma vaad ettiğimiz en büyük ödül anneanneye gitmekti. Dönünce yine yazacağım.