Ödülün etkili olması her zaman yerine getirilmesi gereken 3 koşula bağlıdır.
1. Denetlenen kişinin denetleyenin denetimine girebilmesi için (denetleyenin istediği davranışı yapması) onun elindeki bir şeyi çok fazla istemesi gerekir.
2. Denetleyen kişinin verdiği ödül çocuk tarafından gereksinimini karşılayan bir şey olarak görülmelidir.
3. Denetlenen, ödülü almak için denetleyen kişiye bağımlı olmalıdır. (Denetlenen gereksinimini kendi kendine karşılayamamalı)
Evet ödüllerin etkili olması için genel geçer çevreler tarafından ortaya konan şartlar yukarıdakilermiş:
1. Vereceğiniz ödülü çocuk çok fazla istemiyorsa (yani bir şeylerden vazgeçecek kadar ya da istemediği bir şeyi yapacak kadar), etkili olma şansınız azmış.
2.Ödülünüz ihtiyaç karşılayan cinsten olmalıymış sonra. Daha doğrusu çocuk onu ihtiyaç olarak görmeliymiş. Şeker çocuğun ihtiyacı değildir ama çocuk onu ihtiyaç olarak görür mesela.
3. Son şart da bağımlılık şartı. Çocuğunuz çikolatanın yerini biliyor oradan gizli gizli alıyorsa, ya da çikolatayı bakkaldan alacak kadar büyükse ona çikolata vaad etmeniz hiçbir işe yaramazmış.
Bu şartlar kadar ana bir şart olmasa ek bir şart daha var. İlerleyen bölümlerde geçiyor:
4. Çocukta istenen davranışın yerleşmesi için, ödülün davranışın hemen ardından verilmesi gerekir. Dağıttıklarını toplarsan seni dışarı çıkaracağım deyince, çocuğu fazla bekletmemek gerekiyormuş demek ki.
Şimdi dikkat! Demek ki bu şartları yerine getirince ödül etkili oluyormuş, her istediğimizi yaptırabiliriz diye düşünmeyin. Çocuğunuzu seviyorsanız çok zor durumda kalmadığınız sürece, ya da yerleşmesini istediğiniz gerçekten gerekli bir davranış için değilse ödüllere başvurmayın. Çocuğunuzu ödülkolik yapmayın. Ya da sürekli sürekli ödül vaad ederek ödülleri takmayan bir çocuk haline getirmeyin.
Neden ödülleri her istediğimizde kullanamayız ayrıntılarıyla ileride gelecek inşallah.
Şimdilik, gerçekten ödül kullanmak gerektiğini düşündüğünüzde, yukarıdaki şartları hatırlayın ve kullanın. Görüşmek üzere. …..
Bu arada Kızımız Zührenur bir buçuk aylık oldu. 2,5 yaşındaki ağabeyimiz Ahmed Zülfikar onu biraz kıskanıyor ama idare ediyoruz bir şekilde. İnsana verilen her özelliğin güzel neticeleri gibi, kıskançlığın da güzel neticelerini alabilmek için dua ve gayret ediyoruz. Sizlerin de dualarınızı bekleriz.
* Alıntılar ‘Çocukta İç Disiplin Mi, Dış Disiplin Mi?’ isimli kitaptan yapılmıştır. Dr. Thomas Gordon, Sistem Yayıncılık